Intellectueel Eigendom, wat is het en wanneer heb je er recht op?

Als merkbewakers is het voor ons dagelijkse kost: Intellectueel Eigendom (IE). Maar wat is Intellectueel Eigendom en wat is ervoor nodig om het te verkrijgen? Dat leggen we in deze blog graag aan je uit.

De key take-outs van dit blog:

• Intellectueel Eigendom betreft een uniek idee of creatief concept dat je vast hebt laten leggen als jouw eigendom óf automatisch als jouw eigendom is beschermd. 
• Sommige vormen van Intellectueel Eigendom zijn automatisch als zodanig beschermd, zoals het auteursrecht. 
• Andere ideeën en concepten dien je vast te leggen als jouw eigendom, om het alleenrecht te verkrijgen op het gebruik ervan.

Intellectueel Eigendom: goud waard!

Bij het woord ‘eigendom’ denk je al snel aan iets tastbaars. Je huis bijvoorbeeld. Of je fiets. Het is van jou: jouw eigendom. En niemand mag dat, zonder toestemming van jou, gebruiken of zich toe-eigenen. Intellectueel Eigendom is wat minder concreet. Het gaat hier om iets wat uit jouw intellectuele koker komt – een uniek idee of creatief concept – dat je vast hebt laten leggen als jouw eigendom óf automatisch als jouw eigendom is beschermd. Intellectueel Eigendom kan echt van alles zijn. Een slimme productverpakking bijvoorbeeld. Een gedicht, lied of schilderij. Of een unieke naam en tof logo voor je bedrijf.

Dat idee of concept heeft waarde. Emotioneel, omdat je er nu eenmaal trots op bent: jij hebt het bedacht! Maar vooral ook financieel, aangezien originaliteit gewoonweg geld waard is. Ga maar na: als een ander jouw concept zomaar zou kunnen kopiëren, en misschien ook nog wel tegen een lagere prijs, ben je inwisselbaar en is van onderscheidend vermogen geen sprake meer. Je succes en de financiële waarde van jouw merk zijn dus sterk afhankelijk van jouw vermogen om origineel te zijn én te blijven. Daar vertellen we je in deze blog meer over

De waarde van Intellectueel Eigendom

Precies dát is de waarde van Intellectueel Eigendom: je hebt het alleenrecht op jouw unieke idee of creatie – en mag dus optreden tegen vervelende copycats en meelifters. Het zorgt ervoor dat je origineel kunt zijn én blijven. En dat is, figuurlijk maar ook letterlijk, goud waard. Over het belang van het beschermen van jouw Intellectueel Eigendom schreven we eerder ook een blog.

Automatisch verkregen eigendomsrechten

Je las het al: sommige vormen van Intellectueel Eigendom zijn automatisch als zodanig beschermd. Het auteursrecht is daar een goed voorbeeld van. Dit recht rust bijvoorbeeld op een tekst, wetenschappelijk werk of kunstwerk (denk hierbij aan een foto, muziekstuk, illustratie of beeldhouwwerk) en geeft de maker het exclusieve recht om dit werk openbaar te maken en te verveelvoudigen. Maar ook: om een ander te verbieden dit te doen. Dit werk dient wél aan een aantal eisen te voldoen om als Intellectueel Eigendom beschouwd te mogen worden:

• Het werk moet een eigen, oorspronkelijk karakter hebben;
• Het werk moet het persoonlijke stempel van de maker dragen. Hier wordt mee bedoeld dat zijn/ haar creatieve keuzes duidelijk terug te zien moeten zijn in het werk;
• Het werk moet voldoende duidelijk en nauwkeurig geïdentificeerd kunnen worden.

Te registreren eigendomsrechten

Andere soorten ideeën en concepten dien je eerst vast te leggen als jouw eigendom, om er het alleenrecht op te krijgen. Een merk, logo en het ontwerp en design (de ‘verschijningsvorm’) van jouw producten, moet je eerst registreren – bijvoorbeeld met merkrechten, modelrechten en octrooien – om het als jouw Intellectueel Eigendom te mogen beschouwen.

Verschillende typen merken

Een merk omvat meer dan alleen een naam. Ook visuele elementen, geuren en klanken kunnen dusdanig typerend zijn voor jouw bedrijf, dat het slim is om óók die te beschermen – en dus als merk te registreren. Ze geven jouw onderneming een unieke signature. Dit maakt je anders dan de rest – en dat wil je graag zo houden! Een bekend voorbeeld van een als ‘klankmerk’ geregistreerd geluid is het ‘Ta-Dum’ geluid als je een ‘Original Series’ van Netflix aanzet. De meest voorkomende merken zijn nog altijd woordmerken (alleen het woord), woordbeeldmerken (woord en beeld) en zuivere beeldmerken (alleen beeld). Lees meer over de verschillende typen merken.

Juridische eisen aan Intellectueel Eigendom

Je kunt je vast voorstellen dat jouw idee of creatie wél aan een paar eisen moet voldoen, om ook als Intellectueel Eigendom aangemerkt te kunnen worden.

• Jouw idee of creatie moet onderscheidend zijn

Het moet 100% nieuw zijn én een duidelijk eigen, origineel karakter hebben. Dit wordt getoetst aan de hand van het ‘onderscheidend vermogen’ van jouw idee of creatie. Daar bedoelen we mee: het vermogen van jouw (potentiële) klant om jou te onderscheiden van een ander. Dit onderscheidend vermogen is dé remedie tegen verwarring, wat je te allen tijden wil voorkomen. Ga maar na: als jouw klanten denken een product of dienst bij jou af te nemen, terwijl het om een ander merk gaat, loop je sales mis en zou je – zeker als de kwaliteit van de copycat te wensen overlaat – zomaar last kunnen krijgen van negatieve reviews. Kortom: een risico voor jouw goede naam, je verkoopcijfers én je betrouwbaarheid.

• De intellectuele creatie moet ‘tot uitdrukking’ zijn gebracht

Jouw idee of creatie moet óók ‘tot uitdrukking’ gebracht zijn, om er recht op te hebben. Een goed idee dat alleen nog in jouw hoofd zit en verder niet op papier staat en/of is uitgewerkt, mag je niet als Intellectueel Eigendom aanmerken. De creatie moet voor een ander wel “kenbaar” zijn.

• Je intellectuele eigendom beschermen: welke rechten heb je nodig?

Benieuwd welke eigendomsrechten jij nodig hebt voor de juiste bescherming van jouw unieke idee of creatief concept? In deze blog zetten we het voor je op een rij. Besef je wel dat iedere situatie anders is: dit vraagt écht om maatwerk. Laat je dan ook, voordat je jouw keuze maakt, goed adviseren. Onze juristen denken graag vrijblijvend met je mee.