Onlangs stuitten we op een interessante uitspraak van de Rechtbank Amsterdam in een kort geding tussen het kledingmerk Ølåf Hussein Retail B.V. (hierna Ølåf) en de relatief nieuwe speler op de markt van draagtassen, TØTE LABEL V.O.F. (hierna Tøte).
Waar ging het om?
Ølåf, bekend van hun kleding en accessoires, claimde dat Tøte met hun aanbod van draagtassen inbreuk maakte op hun intellectuele eigendomsrechten. Volgens Ølåf leken de draagtassen van Tøte te veel op die van hen, met name door de herkenbare dubbele hengsels, de afmetingen, de plaatsing en vormgeving van het logo (vier witte letters met een ‘Ø’ als blikvanger), de spatiëring en het lettertype, de functionele binnenkant en zelfs de wijze van adverteren. Ølåf beriep zich op auteursrecht, slaafse nabootsing en het merkenrecht en eiste dat Tøte de vermeende inbreuk direct zou staken.
Tøte stelde dat hun ontwerp juist was geïnspireerd door een basic katoenen tasje van hun studentenvereniging, waarbij het idee van de geknoopte hengsels voor crossbody-gebruik centraal stond. De ‘Scandinavische Ø’ in hun naam en logo zagen zij als een stilistische keuze, passend bij een moderne uitstraling, en absoluut niet zo uniek als Ølåf wilde doen geloven. Bovendien betwisten ze dat er sprake was van verwarring bij het publiek.
Wat oordeelde de voorzieningenrechter?
De eis van Ølåf werd niet toegewezen. De kern van het oordeel lag in twee belangrijke punten: geen verwarringsgevaar en geen eigen gezicht op de markt voor de totebag van Ølåf.
De voorzieningenrechter benadrukte dat de markt van draagtassen enorm is en dat veel van de door Ølåf genoemde kenmerken – zoals het materiaal, het formaat, de rechthoekige vorm, een logo en hengsels in dezelfde stof – wezenlijke kenmerken zijn waar geen exclusief recht op kan worden verkregen. Het feit dat zowel Ølåf als Tøte deze basiselementen gebruikten, was dan ook niet per se problematisch.
Verder wees de voorzieningenrechter op de verschillen tussen de tassen: de afmetingen (breed versus langwerpig), het type en de bevestiging van de hengsels, de aanwezigheid van een extern label bij Tøte, de details van het binnenvakje en het lettertype en de vorm van de ‘Ø’ in de logo’s. Daarnaast werd geoordeeld dat de namen Ølåf en Tøte verschillend klinken en niet dezelfde conceptuele betekenis hebben (een naam versus een product).
Ook deed Ølåf een beroep op slaafse nabootsing (kort gezegd: het product lijkt onnodig veel op ons product). Om succesvol een beroep te kunnen doen op slaafse nabootsing, moet het product dat wordt nagemaakt er qua uiterlijk wel echt anders uitzien dan andere vergelijkbare producten op de markt. De rechter concludeerde dat Ølåf hierin tekortschoot. Het overgelegde ‘vormgevingserfgoed’ liet zien dat er al talloze soorten draagtassen op de markt waren voordat Tøte hiermee begon. Ølåf had onvoldoende aangetoond waarin hun totebag zich nu echt onderscheidde, behalve door hun eigen merknaam. Verkoopcijfers en het aantal verkooppunten dragen hier niet aan bij; het gaat om de unieke visuele elementen.
Ook de claim van oneerlijke handelspraktijken werd verworpen. De rechter zag geen aanleiding om te denken dat consumenten in verwarring zouden raken over de herkomst van de tassen, mede doordat ze via verschillende websites worden aangeboden. Zelfs de enigszins vergelijkbare wijze van presenteren op de webshops (tegen een neutrale achtergrond met de hengsels omhoog) werd als gebruikelijk in de online verkoop gezien en niet als een bewuste poging tot misleiding.
Wat kunnen we hier nu van leren?
- Basiskenmerken zijn vrij: Je kunt geen exclusiviteit claimen op algemene productkenmerken die functioneel of gangbaar zijn in de markt. Een katoenen tas met hengsels is nu eenmaal een katoenen tas met hengsels.
- Eigenheid is cruciaal: Wil je bescherming tegen nabootsing, dan moet je product echt iets unieks hebben in zijn vormgeving dat het onderscheidt van de rest. Een goede merknaam alleen is niet altijd voldoende.
- Verwarring is de sleutel: Uiteindelijk draait het om de vraag of er een reëel risico op verwarring bij het publiek bestaat. Kleine verschillen kunnen hierin al een groot verschil maken.
- Nuchter kijken naar de markt: Het is belangrijk om realistisch te zijn over de mate waarin jouw product daadwerkelijk een unieke positie inneemt in de markt. Bestaat er al veel vergelijkbaars, dan wordt het lastiger om exclusiviteit te claimen.
Deze uitspraak is een goede reminder dat de bescherming van je intellectueel eigendom complex is en dat niet elke gelijkenis automatisch leidt tot inbreuk. Het is dus belangrijk om kritisch te kijken naar wat een product echt uniek maakt en hoe die uniekheid zich verhoudt tot het bestaande aanbod in de markt.
